Nederland vergrijst, maar de politiek lijkt dat nog steeds niet in te zien, zegt Prak: “Over 13 jaar zitten we op de top van de vergrijzing en dat is geen piek, maar eerder een hoogvlakte. Het duurt tot 2070. Dan is 42% van alle volwassenen boven de 60 jaar. Van alle nieuwbouw is nu echter 80% eengezinswoning, terwijl maar 23% van de bevolking bestaat uit gezinnen met kinderen.” Kortom: er wordt veel te weinig gebouwd voor ouderen. Burgers die plezierig oud willen worden in een omgeving die dat ondersteunt, nemen daarom steeds vaker zelf het initiatief om in wooncoöporaties zelf woonzorgconcepten te ontwikkelen. De Knarrenhof is daar een voorbeeld van.

Sociale huur en koop

“Wij zijn een projectontwikkelaar, een welzijnsorganisatie en een wooncoöperatie in één. In 11 jaar tijd hebben we 8 locaties gerealiseerd. Burgers hebben zich verenigd in 90 gemeenten en wij zijn daar bezig om locaties te vinden en te ontwikkelen.” Er zijn verschillende concepten, van een traditioneel hofje tot gestapeld wonen, voor verschillende beurzen. “Van buiten ziet niemand het verschil tussen een sociale huurwoning en een koopwoning, van binnen verschillen ze.” Alle appartementen hebben een gang van minimaal anderhalve meter breed, geen drempels en een grote badkamer naast de slaapkamer. Er is altijd een gemeenschappelijke ruimte en een plek waar logees of een nachtzuster kunnen slapen. De kern van het concept is dat iedereen die er gaat wonen, elkaar leert kennen nog voordat de bouw klaar is. “Zodat mensen van elkaar weten wie wat kan doen. Eigenlijk maken we een soort klein dorpje. Wij gaan uit van nabuurschap, iedereen die er gaat wonen ondertekent een sociaal contract waarin onder meer staat dat de bewoners een beetje op elkaar letten. In de ervaringen die we tot nu toe hebben, gebeurt dat trouwens vanzelf. Er ontstaan levendige communities.” Doordat mensen elkaar helpen, wordt er veel minder een beroep gedaan op de Wmo en de Wlz en zijn de zorgkosten lager. “We hebben berekend dat dit € 410.000 per woning per jaar scheelt.”

"Er wordt veel te weinig gebouwd voor ouderen."

Peter Prak

Voorman en Projectmaker

De Knarrenhof

Tegenwerking

Als je die cijfers ziet, dan zou je denken dat gemeenten graag locaties zoals De Knarrenhof realiseren. Maar dat is niet het geval, zegt Prak: “We zijn in 80 gemeenten al heel lang op zoek naar een geschikte locatie. Sommige steden zijn populair, daar is het gewoon lastig om betaalbare grond te vinden. Maar we ondervinden ook forse tegenwerking, vooral van de gemeentelijke afdeling vastgoed en het grondbedrijf. Daar ligt de macht. Bovendien is de overheid verschrikkelijk traag bij het beoordelen van plannen. Gezien de urgentie van de problematiek van de vergrijzing, zouden we daar meer commitment verwachten.” En hoe zit het met samenwerking met zorgaanbieders? In Meppel en Hilversum realiseert De Knarrenhof ouderenwoningen deels op het terrein van een zorgaanbieder. Prak: “We hebben elk de helft van de grond en we combineren voorzieningen. De zorgaanbieder heeft ruimte en leegstand, wij zoeken ruimte en hebben geld. Ik denk dat er een grote kans ligt om dit op meer plekken in Nederland te doen.”

Samen

Diverse aanwezigen reageren enthousiast op het betoog van Prak. John Bos, bestuurder Woonzorg Flevoland: “Als jullie actief zijn in een van onze gemeenten, dan doe ik graag mee.” Peter Ploegsma, lid raad van bestuur Aafje: “Ook wij hebben grond waarmee we meer kunnen doen dan we nu doen. Ik wil graag met je overleggen, zodat we samen naar de wethouder kunnen gaan.” Prak sprak eerder over de intern gerichte cultuur bij veel zorgaanbieders, wat samenwerken lastig maakt. Ploegsma reageert daarop: “Dat herken ik wel, ik ben met nieuwe concepten bezig en moet daarover intern veel uitleggen. Ik denk dat het aan ons als bestuurders is om uit te stralen dat we deze oplossingen nodig hebben, naast het andere wat we al doen.” Prak is het daarmee eens: “De problemen zijn zo groot, dat we meerdere oplossingen nodig hebben. Het is nooit of-of, het is en-en.”